NÂNG CAO NHẬN THỨC, TRÁCH NHIỆM CỦA CỘNG ĐỒNG TRONG CÔNG TÁC KHÁM SỨC KHỎE ĐỊNH KỲ CHO NGƯỜI CAO TUỔI

25/11/2024

Năm 2011, nước ta chính thức bước vào giai đoạn già hóa dân số (với tỉ lệ người cao tuổi 60+ chiếm 10,7%). Theo dự báo, nước ta là một trong số những quốc gia có tốc độ già hóa nhanh nhất thế giới. Dự báo, Dân số Việt Nam sẽ chính thức bước vào giai đoạn “dân số già” vào năm 2036 với tỷ lệ người cao tuổi (NCT) từ 65 tuổi trở lên chiếm 14,17% dân số. Trong khi các nước phát triển mất nhiều thập kỷ, có nước hàng thế kỷ mới chuyển đổi từ giai đoạn già hóa dân số sang giai đoạn dân số già như: Pháp: 115 năm; Australia: 73 năm…nhưng ở Việt Nam chỉ khoảng 26 năm.

Thành phố Hải Phòng hiện số NCT (từ 60 tuổi trở lên) chiếm khoảng 18% dân số toàn thành phố. Tuổi thọ trung bình của thành phố ngày càng tăng năm 2009 là 74,2 tuổi, năm 2019 là 74,7 tuổi, năm 2023 là 75 tuổi, cao hơn tuổi thọ trung bình của cả nước. Kết quả này cho thấy thành tựu trong công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân và sự phát triển kinh tế-xã hội đã góp phần tăng tuổi thọ trung bình của người dân thành phố.

Tuy nhiên, già hóa dân số diễn ra với tốc độ nhanh đặt ra nhiều thách thức trong việc hoạch định chính sách để thích ứng với già hóa dân số, đặc biệt là lĩnh vực chăm sóc sức khỏe. Tuổi thọ trung bình của người dân thành phố tăng, song tuổi thọ bình quân khỏe mạnh còn thấp (đạt khoảng 64 tuổi). Người cao tuổi thường mắc các bệnh mãn tính, không lây nhiễm, cần điều trị suốt đời như huyết áp, tim mạch, tiểu đường, rối loạn chức năng…cũng như các vấn đề về sức khỏe tâm thần; người khuyết tật là người cao tuổi có xu hướng gia tăng dẫn đến rất cần chăm sóc về y tế, đặc biệt là chăm sóc dài hạn. Thực tế cho thấy, thời gian gần đây, chi phí khám, chữa bệnh đang ngày một tăng cao, trong khi đó đời sống kinh tế của phần lớn NCT vẫn còn thấp khi có tới 53,3% NCT sống ở nông thôn. Tình trạng NCT sống cô đơn, không có vợ/chồng chiếm tỷ lệ cao 30%. Một số bệnh nhân lớn tuổi, già yếu, đi lại khó khăn nên không thể đến bệnh viện khám chữa bệnh theo định kỳ. Phần lớn, họ chưa có thói quen khám sức khỏe định kỳ. Các hoạt động chăm sóc sức khỏe tại cộng đồng còn hạn chế, chưa mang tính chất thường xuyên. Hệ thống an sinh xã hội chưa phát triển đồng bộ. Việc xây dựng môi trường thân thiện với NCT và triển khai các loại hình chăm sóc sức khỏe dài hạn tại cộng đồng chưa được quan tâm đúng mức. Kinh phí dành cho công tác chăm sóc sức khỏe NCT chưa đáp ứng nhu cầu.

Để thích ứng với vấn đề già hóa dân số và đẩy mạnh việc chăm sóc sức khỏe cho NCT theo mục tiêu Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành TW Đảng khóa XII về công tác dân số trong tình hình mới, Hội đồng nhân dân thành phố Hải Phòng đã ban hành Nghị quyết số 15/2022/NQ-HĐND ngày 09/12/2022 quy định một số chính sách khuyến khích, hỗ trợ đối với tập thể, cá nhân thực hiện tốt công tác dân số trên địa bàn thành phố Hải Phòng, trong đó có chính sách hỗ trợ tổ chức tư vấn, khám sức khỏe định kỳ cho NCT trên địa bàn thành phố.

Năm 2023, 2024, Sở Y tế ban hành Kế hoạch tổ chức khám sức khỏe định kỳ cho NCT triển khai tại 100% quận, huyện trên địa bàn thành phố nhằm phát hiện sớm các bệnh mạn tính, bệnh không lây nhiễm, điều trị dự phòng các bệnh thường gặp; lập hồ sơ quản lý sức khỏe cho NCT, với mục tiêu quan tâm, chăm sóc sức khỏe NCT góp phần nâng cao chất lượng dân số và thích ứng với già hóa dân số.

Quá trình triển khai công tác khám sức khỏe định kỳ đã nhận được sự quan tâm, hỗ trợ tích cực từ chính quyền địa phương và các đoàn thể, cũng như các nguồn xã hội hoá để tổ chức một cách hiệu quả. Trung tâm Y tế các quận, huyện đã chủ động tham mưu, phối hợp với các ban, ngành, và đơn vị liên quan để xây dựng kế hoạch chi tiết, thành lập Ban điều hành, Đoàn khám sức khỏe, chuẩn bị cơ sở vật chất, trang thiết bị và bố trí nhân lực chuyên môn cần thiết. Triển khai các hoạt động truyền thông, tư vấn về lợi ích, tầm quan trọng của việc khám sức khỏe định kỳ đối với NCT, tư vấn cách phòng chống các bệnh không lây nhiễm ở NCT, tự chăm sóc sức khỏe tại nhà…và tổ chức khám sức khỏe định kỳ, bố trí đủ các chuyên khoa khám bệnh và triển khai các xét nghiệm cận lâm sàng như xét nghiệm máu, điện tâm đồ, siêu âm... để sàng lọc bệnh mãn tính không lây nhiễm ở NCT đã được thực hiện theo đúng Hướng dẫn chuyên môn của Sở Y tế, đồng thời, việc lập sổ theo dõi sức khỏe định kỳ cũng đã được thực hiện đúng theo quy định và lưu tại Trạm Y tế. Qua đó, tạo điều kiện thuận lợi cho NCT được tiếp cận, thụ hưởng các dịch vụ y tế chất lượng ngay tại cơ sở y tế tuyến đầu, ưu tiên NCT thuộc diện chính sách, bảo trợ xã hội, hộ nghèo, cận nghèo, cô đơn, NCT chưa được khám SK định kỳ, người từ 80 tuổi trở lên. Đặc biệt, qua hoạt động khám sức khỏe định kỳ, nhiều NCT mắc các bệnh lý mãn tính không lây nhiễm như tiểu đường, tăng huyết áp, và các bệnh tim mạch đã được phát hiện sớm.

Thông qua khám định kỳ, NCT được tư vấn, nhận thức rõ hơn về tầm quan trọng của việc khám sức khỏe thường xuyên, cũng như các biện pháp tự chăm sóc bản thân. Họ được trang bị thêm kiến thức và kỹ năng cần thiết để duy trì sức khỏe tốt và thói quen khám sức khỏe định kỳ, từ đó giảm thiểu gánh nặng bệnh tật cho bản thân và gia đình.

Khám sức khỏe định kỳ mang đến nhiều lợi ích thiết thực: phát hiện sớm các dấu hiệu ban đầu của bệnh lý trước khi bệnh trở nên nghiêm trọng. Các bệnh như ung thư, tim mạch hay tiểu đường thường âm thầm phát triển mà không có triệu chứng rõ ràng trong giai đoạn đầu. Phát hiện sớm qua khám định kỳ giúp NCT có cơ hội điều trị hiệu quả hơn, giảm thiểu nguy cơ biến chứng và tiết kiệm chi phí y tế dài hạn.

Ngoài ra, khám sức khỏe định kỳ cũng đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý, phòng ngừa bệnh mạn tính NCT thường phải đối diện như tiểu đường, cao huyết áp hoặc bệnh phổi mạn tính. Các lần khám định kỳ giúp bác sĩ theo dõi tình trạng bệnh, điều chỉnh phác đồ điều trị và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.

Khám sức khỏe định kỳ không chỉ giúp cải thiện sức khỏe thể chất mà còn góp phần nâng cao chất lượng sống cho NCT. Khi biết rằng sức khỏe của mình đang được theo dõi và chăm sóc, NCT sẽ cảm thấy an tâm, giảm bớt lo âu và duy trì một tinh thần lạc quan. Điều này giúp họ tiếp tục tham gia vào các hoạt động yêu thích, tự chủ trong cuộc sống hàng ngày đồng thời gắn kết mạnh mẽ với gia đình và xã hội.

Khám sức khỏe định kỳ là cơ hội để người cao tuổi nhận được sự tư vấn từ bác sĩ về dinh dưỡng, tập luyện, các biện pháp chăm sóc sức khỏe phù hợp, từ đó xây dựng những thói quen lành mạnh và nâng cao nhận thức về việc tự chăm sóc bản thân.

Khám sức khỏe định kỳ mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho NCT, từ việc phát hiện sớm và quản lý bệnh tật, tư vấn dinh dưỡng và lối sống, đến cải thiện chất lượng cuộc sống. Đặc biệt, việc khám sức khỏe định kỳ giúp gia đình và NCT có sự chuẩn bị tốt hơn cho việc chăm sóc sức khỏe, đảm bảo một cuộc sống khỏe mạnh và hạnh phúc trong những năm tuổi già.

Để triển khai khám sức khỏe định kỳ cho NCT, ngành Y tế giữ vai trò quan trọng, song cần có sự tham gia vào cuộc của các cấp, các ngành tuyên truyền, vận động về ý nghĩa, tầm quan trọng của việc chăm sóc sức khỏe cho NCT, sự quan tâm chỉ đạo, đầu tư kinh phí của địa phương. Sự phối hợp Hội NCT, Hội Cựu chiến binh, Hội Phụ nữ, Hội Nông dân, những người có uy tín tại cộng đồng vận động, huy động NCT tham gia khám sức khỏe định kỳ ít nhất 1 lần/năm.

Bên cạnh đó, cần khuyến khích sự tham gia đóng góp của các doanh nghiệp, các nhà tài trợ nhằm phối hợp hiệu quả trong quá trình chăm sóc và hỗ trợ NCT, giúp mở rộng nội dung khám và tăng số NCT được khám sức khỏe định kỳ hàng năm.

Già hóa dân số tác động sâu sắc tới mọi mặt của đời sống, điều này đòi hỏi hệ thống an sinh xã hội và chăm sóc sức khỏe cho NCT cần được tiến hành toàn diện. Chăm sóc sức khỏe NCT là trách nhiệm của mỗi gia đình và toàn xã hội. Khi gia đình và cộng đồng cùng chung tay, chúng ta có thể tạo nên một môi trường sống đầy yêu thương giúp NCT cảm nhận được ý nghĩa và giá trị của cuộc sống. Hãy hành động ngay hôm nay - khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi cho NCT được tham gia khám sức khỏe định kỳ.

Chính sách chăm sóc sức khỏe NCT theo Nghị quyết số 15/2022/NQ-HĐND của Hội đồng nhân dân thành phố ngày càng đi vào cuộc sống, thể hiện sự quan tâm đặc biệt của lãnh đạo thành phố đối với NCT, nhằm góp phần đảm bảo an sinh xã hội, nâng cao sức khỏe, chất lượng sống cho người cao tuổi góp phần thích ứng với già hóa dân số, hướng tới một xã hội già hóa khỏe mạnh đóng góp vào sự phát triển kinh tế-xã hội bền vững của thành phố.